Dobre praktyki samorządowe
Klauzule społeczne w zamówieniach publicznych
Dlaczego warto z nich korzystać?
Stosowanie klauzul społecznych przez samorządy w zamówieniach publicznych powoduje przede wszystkim stymulowanie zatrudnienia osób wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem na rynku pracy, jakimi są również osoby niepełnosprawne. Wynika to przede wszystkim z tego, że przedsiębiorstwa społeczne najczęściej są nastawione na integrację zawodową i społeczną osób zagrożonych wykluczeniem, a więc dokładnie realizują podstawowy cel stosowania klauzul społecznych. Ważne jest też silne zakorzenienie w społeczności lokalnej, które powoduje, że pieniądze przekazane przedsiębiorstwu jakim jest spółdzielnia socjalna zostają w danej gminie, powiecie. Jednak istotne jest, aby klauzule nie ograniczały konkurencji i tak się dzieje. W postępowaniu, które na przykład wymaga, aby zamówienie było zrealizowane przez osoby niepełnosprawne, może wziąć udział zarówno spółdzielnia socjalna, jak i każda inna firma, która zatrudni do realizacji zamówienia osoby niepełnosprawne. Stosowanie klauzul społecznych nie zmienia tego, że podstawowym kryteriami wyboru wykonawcy jest przede wszystkim cena i jakość wykonania zamówienia. Widać tutaj, że klauzule społeczne nie zwalniają przedsiębiorstw społecznych z konieczności dbania o jakość i cenę.
Polskie Prawo zamówień publicznych przewiduje dwie klauzule społeczne: Pierwsza możliwość to klauzula z artykułu 22 ust. 2 Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych – jest to tak zwana klauzula zastrzeżona i umożliwia udzielenie zamówienia wyłącznie wykonawcom, u których ponad 50% zatrudnionych pracowników stanowią osoby niepełnosprawne w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych lub właściwych przepisów państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Druga klauzula z artykułu 29 ust. 4 ustawy Prawo zamówień publicznych umożliwia zamawiającemu zawarcie w opisie przedmiotu zamówienia wymagań związanych z realizacją zamówienia, dotyczących zatrudnienia osób bezrobotnych lub młodocianych w celu przygotowania zawodowego, niepełnosprawnych, innych, o których mowa w przepisach o zatrudnieniu socjalnym, a także utworzenia funduszu szkoleniowego, w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy czy zwiększenia wpłat pracodawców na rzecz tego funduszu. Prawo zamówień publicznych nie określa jednak wymaganego udziału osób z wymienionych grup w ustawie w liczbie osób zatrudnionych przy realizacji zamówienia. Artykuł Art. 36 ust. 2 pkt 9 Ustawy mówi, że zamawiający, stosując klauzulę społeczną z artykułu 29, musi w specyfikacji istotnych warunków zamówienia (SIWZ) określić liczbę osób zagrożonych społecznym wykluczeniem, okres wymaganego zatrudnienia tych osób, sposób dokumentowania ich zatrudnienia albo zwiększenia funduszu szkoleniowego oraz uprawnienia zamawiającego w zakresie kontroli spełniania przez wykonawcę tych wymagań, a także sankcje z tytułu ich niespełnienia.
Źródło: www.uzp.gov.pl, T. Schimanek Podstawowe informacje o klauzulach społecznych, FISE Warszawa 2012.